Cảnh giác sớm với dấu hiệu vô sinh ở tuổi dậy thì giúp cải thiện khả năng sinh sản. Tuổi dậy thì là giai đoạn quan trọng, đặt nền móng cho khả năng sinh sản về sau. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, những dấu hiệu bất thường trong giai đoạn này có thể là cảnh báo sớm về nguy cơ vô sinh mà nhiều người thường bỏ qua. Trong đời sống việc phát hiện dấu hiệu vô sinh ở tuổi dậy thì không chỉ giúp trẻ có cơ hội điều trị sớm mà còn giúp bảo vệ khả năng làm cha mẹ trong tương lai.

Vì sao cần quan tâm đến vấn đề vô sinh ở tuổi dậy thì

Khác với quan niệm truyền thống cho rằng vô sinh chỉ nên được chẩn đoán khi đến tuổi lập gia đình, hiện nay, các chuyên gia y tế khuyến cáo:
“Vô sinh có thể được phát hiện từ tuổi dậy thì nếu có những dấu hiệu bất thường về phát triển sinh lý, nội tiết hoặc cơ quan sinh dục.”

Phát hiện sớm đồng nghĩa với can thiệp y khoa hiệu quả hơn, tăng cơ hội phục hồi chức năng sinh sản, đồng thời ổn định tâm lý cho trẻ.

Dấu hiệu vô sinh ở tuổi dậy thì ở nữ giới

Kinh nguyệt bất thường :

Kinh nguyệt là “tấm gương” phản ánh hoạt động của buồng trứng và nội tiết tố. Một số biểu hiện bất thường:

• Trễ kinh nhiều tháng liền hoặc vô kinh hoàn toàn.
• Chu kỳ kinh quá dài (>45 ngày) hoặc quá ngắn (<21 ngày).
• Máu kinh ra quá ít, vón cục hoặc đổi màu bất thường.
• Đau bụng kinh dữ dội, nôn, choáng váng khi hành kinh.

Nguyên nhân có thể liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), rối loạn nội tiết hoặc dị tật tử cung – là những yếu tố hàng đầu gây vô sinh ở nữ giới.

Không phát triển tuyến vú hoặc cơ quan sinh dục

• Tuyến vú không phát triển sau 15–16 tuổi.
• Vùng hông không nở rộng, không có lông mu.
• Âm đạo nhỏ, tiết dịch bất thường, có mùi hoặc màu lạ.

Đây có thể là biểu hiện của thiếu hụt estrogen, bất thường nhiễm sắc thể (như hội chứng Turner), ảnh hưởng đến khả năng mang thai sau này.

Mụn trứng cá, rậm lông, tăng cân bất thường

• Các biểu hiện này xuất hiện do mất cân bằng nội tiết tố androgen, thường gặp trong PCOS. Nếu không kiểm soát từ sớm, tình trạng này có thể làm gián đoạn quá trình rụng trứng.

Dấu hiệu vô sinh ở tuổi dậy thì ở Nam Giới

Cơ quan sinh dục không phát triển đúng lứa tuổi

• Dương vật nhỏ bất thường, không cương khi có kích thích.
• Tinh hoàn không đều, một bên không xuống bìu (ẩn tinh hoàn).
• Không có lông mu, không vỡ giọng, không phát triển cơ bắp.

Đây có thể là dấu hiệu của thiếu testosterone hoặc rối loạn phát triển giới tính.

Đau tinh hoàn, bìu sưng, giãn tĩnh mạch thừng tinh

• Cảm giác đau âm ỉ vùng bìu, nhất là khi đứng lâu.
• Bìu sưng, sờ thấy tĩnh mạch nổi ngoằn ngoèo như “bó giun”.

Nếu không điều trị, giãn tĩnh mạch thừng tinh sẽ làm giảm chất lượng tinh trùng, thậm chí gây teo tinh hoàn.

Rối loạn tâm lý và ham muốn tình dục

• Mất hứng thú với các hoạt động liên quan đến tình dục.
• Trầm cảm, mất tự tin về giới tính, lo âu kéo dài.

Đây là dấu hiệu gián tiếp nhưng không thể bỏ qua, vì nội tiết sinh dục ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý.

Những nguyên nhân gây vô sinh ở tuổi dậy thì

Khi nào cần đưa trẻ đi khám

Ngay khi bạn nhận thấy những biểu hiện bất thường sau đây, cần chủ động đưa trẻ đến khám tại các cơ sở chuyên khoa:

• Trẻ gái >16 tuổi chưa có kinh nguyệt.
• Chu kỳ kinh nguyệt không đều trong 2 năm liên tục.
• Trẻ trai >15 tuổi không có dấu hiệu dậy thì.
• Dương vật, tinh hoàn nhỏ bất thường hoặc có khối lạ.
• Các biểu hiện tâm lý tiêu cực liên quan đến giới tính.

Thăm khám càng sớm, hiệu quả điều trị càng cao.

Xem thêm: Có nên quan hệ khi mang thai, những điều cần lưu ý

Xem thêm: Nhận biết các dấu hiệu vô sinh nam để can thiệp phù hợp

Cách phòng ngừa vô sinh ngay từ tuổi dậy thì

Dinh dưỡng khoa học

• Bổ sung thực phẩm giàu sắt, kẽm, vitamin E, omega-3.
• Tránh thực phẩm chiên rán, đồ uống có gas, thức ăn nhanh.

Tập luyện thể dục đều đặn

• Vận động 30 phút mỗi ngày giúp cân bằng nội tiết.
• Duy trì chỉ số BMI ổn định phòng ngừa béo phì – một yếu tố nguy cơ lớn.

Giáo dục giới tính từ sớm

• Trang bị kiến thức về sức khỏe sinh sản, sinh lý nam – nữ.
• Khuyến khích trẻ chia sẻ và cởi mở với cha mẹ, chuyên gia tâm lý.

Tránh các chất gây hại

• Không để trẻ tiếp xúc sớm với thuốc lá, rượu, caffeine, chất gây nghiện.
• Hạn chế dùng các loại thuốc nội tiết không rõ nguồn gốc.

Dấu hiệu vô sinh ở tuổi dậy thì có thể âm thầm nhưng hậu quả rất nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Với sự đồng hành từ gia đình và chăm sóc y tế đúng cách, khả năng phục hồi là hoàn toàn có thể. Chủ động phát hiện – chủ động điều trị chính là chìa khóa giúp thế hệ trẻ có một tương lai sinh sản khỏe mạnh và trọn vẹn.